مطالعات متعدد ثابت کرده است مصرف مقادیر زیاد لیکوپن موجب کاهش حملات قلبی و سرطان هایی مثل سرطان پروستات، سینه، ریه، معده، لوزالمعده، روده ، دهان و گردن مبتلا می شود. لیکوپن ( Lycopene ) یک رنگدانه ی کاروتنوییدی به رنگ قرمز روشن و مسئول تولید رنگ قرمز در گوجه فرنگی میباشد. گوجه فرنگی، گریپ فروت صورتی، پرتقال قرمز، و هندوانه نیز حاوی مقادیری از لیکوپن میباشند. لیکوپن فراوان ترین کاروتنویید موجود در بدن انسان می باشد. نام لیکوپن از کلمه ی Solanum lycopersicum که نام یک گونه ی گوجه فرنگی می باشد بر گرفته شده است.
لیکوپن را یکی از انواع کاروتینوئیدها (رنگدانه های گیاهی) است . برخی از انواع کاروتینوئیدها پس از مصرف می توانند به ویتامین A تبدیل شوند که لیکوپن از این خاصیت مستثنی بوده و دارای خاصیت آنتی اکسیدانی است.
پژوهش ها نشان می دهد مقدار زیادی از فواید فیکوکمیکال (خواص شیمیائی مربوط به گیاهان) میوهها و سبزیها در خاصیت آنتیاکسیدان آنها میباشد که بدن انسان از آنها جهت ترمیم تمام خساراتی که توسط رادیکالهای آزاد در بدن ایجاد شده استفاده میکند.
لیکوپن موجود در گوجه فرنگی، یک آنتی کسیدان قوی می باشد که خطر ابتلاء به سرطان را کاهش می دهد. همچنین از تبدیل LDL – کلسترول مضر در بدن به LDL اکسیده ( که در سرخرگ ها پلاکت ایجاد می کند ) ، جلوگیری کرده و بدینوسیله از حملات قلبی پیشگیری می کند.
خواص آنتی اکسیدانی لیکوپن از آفتاب سوختگی نیز جلوگیری می کند.
لیکوپن مهم ترین ماده غذایی موجود در گوجه فرنگی می باشد. لیکوپن یک آنتی اکسیدان بسیار قوی محسوب می شود و قادر است رادیکال های آزاد اکسیژن را خنثی نموده و بدین وسیله از ابتلای افراد به بیماری هایی از قبیل سرطان ، پیری زود رس ، مشکلات های قلبی و عروقی سرطان ، پوکی استخوان ، دیابت و نیز بسیاری دیگر از مشکلات و بیماری ها جلوگیری نماید.
بعضی وقتها پختن ماده غذائی باعث از دست رفتن ویتامینها و موادغذائی موجود در آن میشود اما در خصوص گوجهفرنگی نوع پخته آن بهتر از خاماش میباشد . محتوای لیکوپن قابل استفاده برای بدن در میوه ها و سبزیجات به واسطه ی پختن و یا پروسه نمودن آنها افزایش می یابد. محتوای لیکوپن قابل استفاده برای بدن در رب گوجه فرنگی، سس گوجه فرنگی، کچاپ و نیز آب گوجه فرنگی بیش از چهار برابر بیشتر از محتوای لیکوپن قابل استفاده برای بدن در گوجه فرنگی خام می باشد.
لیکوپن محلول در چربی می باشد و در نتیجه، مصرف لیکوپن به همراه غذاهای حاوی چربی و روغن ، قابلیت استفاده ی بدن از لیکوپن را به مقدار زیادی افزایش میدهد. روغن موجود در این غذاها همچنین به جذب لیکوپن توسط دستگاه گوارشی کمک می نماید.
لیکوپن مانند دیگر کاروتینوئیدها محلول در چربی بوده و قابلیت جذب آن در کنار چربی ها بیشتر است. به این ترتیب «رب و سس گوجه فرنگی» در مقایسه با گوجه فرنگی خام نه تنها لیکوپن بالاتری دارند بلکه از قابلیت جذب بهتری نیز برخوردارند.
در خصوص جذب لیکوپن گوجهفرنگی نوع آبپز شده و یا پخته آن به مراتب بهتر از نوع خام آن میباشد. در صورتی که این مشکل در خصوص هندوانه وجود ندارد و جذب لیکوپن موجود در آن در شکل خام آن نیز توسط سیستم گوارش بدن انجام میگیرد. البته آگاهی از موارد فوق بدین معنا نیست که ازاین پس نمیبایست گوجهفرنگی را به صورت خام خورد بلکه خوردن گوجهفرنگی خام هنوز جایگاه خاص خود را دارا میباشد.
گوجهفرنگی خام حاوی منابع غنی ویتامینهای A,B,C، فیبر و میترالها میباشد. گوجهفرنگی جزء میوههای کمکالری و در عین حال خوشطعم میباشد و به همین دلیل برای آن دسته از افراد که خواستار کاهش وزن هستند. منبع غذائی مناسبی به شمار میآید یکی از خواص دیگر گوجه در پوست آن است که به صورت جارو در سیستم گوارش عمل مینماید و به خروج مواد زائد از دیواره روده کمک میکند.کلاً میوههای رنگی هرکدام دارای فواید خاص خود میباشند که با تنوع در خوردن آنها میتوان بر سطح سلامتی افزود.
معمولا هر 100گرم گوجه فرنگی، بسته به میزان رسیدگی آن، حاوی حدود 3تا 9میلی گرم لیکوپن است.
مصرف روزانه 3تا 4گوجه فرنگی یا یک تا 2قاشق رب گوجه فرنگی و همچنین مصرف مقدار متعادل سس گوجه فرنگی برای سلامتی مفید می باشد .
لیکوپن در سایر سبزیجات و میوه های رنگ روشن مثل هندوانه و گریپ فروت سرخ نیز وجود دارد. شاید شما از خوردن گوجه فرنگی خام لذت بیشتری ببرید. البته گوجه فرنگی خام نیز منبع خوبی ازویتامین هایAوB، فیبر و املاح است و کالری کم و مزه خوبی دارد. توصیه می شود انواع مختلفی از میوه ها و سبزی ها را بخورید که منابع خوبی از ویتامین ها و املاح هستند و جهت تنظیم اعمال بدن ، مفید و ضروری می باشند.
گوجهفرنگی گیاهی است با نام علمی “LYCOPERSISCOM ESCULENTUM” از خانواده سیب زمینی “SOLANACEAE” که به نام عمومی “TOMATO” در جهان مشهور است.
با توجه به این که خوردن سبزیهای تازه و انواع میوهها برای سلامتی و جلوگیری از چاقی بیرویه خانمها دارای اهمیت است، خوردن گوجهفرنگی به عنوان یک میوه باارزش در رژیم غذایی روزانه یا هفتگی توصیه میشود.
مصرف مداوم گوجه فرنگی، خطر ابتلا به سرطان پروستات را کاهش می دهد. این عامل موثر لیکوپن نام دارد که یک آنتی اکسیدان است و باعث قرمز رنگ شدن میوه و سبزیجات می شود و در برابر رادیکال های آزاد و زیان آور اکسیژن محافظت می کند.
تحقیقی که بر روی “32″ بیمار مبتلا به سرطان پروستات انجام گرفته، نشان داد مقدار لیکوپن در بافت پروستات افرادی که در رژیم غذایی آنها گوجه فرنگی و فراورده های آن وجود دارد، زیاد است. آسیبهای ناشی از سرطان پروستات در این افراد 28 درصد کمتر از دورانی بوده که گوجه فرنگی مصرف نمی کردند.
این آمار، تاثیر زیاد گوجه فرنگی و لیکوپن موجود در آن در پیشگیری و درمان سرطان پروستات را نشان می دهد. که می توان از این ماده به عنوان یک مکمل غذایی در رژیم بیماران استفاده کرد.
ارزش غذایی یک عدد گوچه فرنگی تازه :
کالری 24چربی
چربی اشباع شده صفر
کلسترول صفر
کربوهیدرات صفر
پروتئین 5گرم
فیبر رژیمی 4گرم
سدیم 6میلی گرم
ویتام سی 15میلی گرم
پتاسیم 292میلی گرم